LOC heeft de afgelopen jaren samen met Perspectief in het project Ouderen aan Zet gekeken hoe zorgleefplannen bijdragen aan kwaliteit van leven van ouderen. Tijdens de landelijke ontmoetingsdag Ouderen aan Zet, dinsdag 15 oktober 2013, werden de voorlopige resultaten gedeeld met aanwezige cliëntenraadsleden, vrijwilligers en zorgprofessionals.
Het project dat nog tot eind van het jaar loopt, startte in april 2011. Sindsdien zijn op 10 locaties van 4 zorgorganisaties zogenoemde zorgplantoetsingen gehouden. Dat gebeurde door middel van interviews met de direct betrokkenen bij de zorg: de oudere zelf, de zorgverlener en de omgeving. Eerste voorlopige conclusie daarbij is dat het zorgleefplan (bij oudere zorgvragers) kán bijdragen aan kwaliteit van leven, maar dat het hebben van een zorgleefplan zeker geen garantie is. Daarom is in het project Ouderen aan Zet ook het instrument ‘dialoogbijeenkomst’ verder uitgewerkt. Een uniek concept dat tijdens één van de workshops op de ontmoetingsdag werd uitgelegd.
Dialoogbijeenkomst
In een dialoogbijeenkomst gaan de betrokkenen bij de zorg (vanuit hun rol als bewoner/ zorgvrager, familielid of medewerker/ manager), met elkaar in gesprek aan de hand van eigen ervaringen. Belangrijk is dat er echt naar elkaar wordt geluisterd en de deelnemers op een gelijkwaardige manier kunnen deelnemen. In de workshop dialoogbijeenkomsten maakten de deelnemers kennis met deze werkvorm. Doel van het bijeenkomsten is dat het een kwaliteitsverbeterinstrument is die bijdraagt aan het verbeteren van wonen, leven en werken. Daarbij moeten de uitkomsten gedragen worden door de gespreksdeelnemers en leiden tot concrete verbeterpunten. En mooi meegenomen is dat de dialoogbijeenkomsten bijdragen aan een verdieping, verrijking van de relaties onderling.
De werkwijze is globaal onder te verdelen in de volgende fasen: verzamelen onderwerpen: iedereen dit dat wil vertelt waar hij of zij het over wil hebben, samen wordt daar een onderwerp uitgekozen, vervolgens is er ruimte om gedachten en beleving met elkaar, komen eventuele oplossingen aan de orde. Van de belangrijkste punten de dialoogbijeenkomst wordt verslag. Over de verbeterpunten wordt uiteraard opgeschreven hoe daar mee wordt verder gedaan (en hoe mensen daarvan op de hoogte worden gehouden). Tijdens de workshop gingen de deelnemers vervolgens zelf in twee groepen aan de slag met het format. Het thema van de dialoogbijeenkomst kregen ze voor deze keer vast mee ‘Afhankelijk zijn en toch je eigen leven leiden’ en één persoon werd gespreksleider. In ongeveer een half uur werd gesproken over het thema, kwam iedereen aan het woord en werd er een verslag op hoofdlijnen opgesteld.
Focus op leven
Dialoogbijeenkomsten kunnen een mooi instrument zijn om met elkaar tot wederzijds begrip en nieuwe oplossingen te komen. Er wordt bij zorg echter nog vaak enkel gedacht aan de kwaliteit van de zorg, waar de kwaliteit van leven voor veel ouderen nog veel belangrijker is. De tweede workshop van de ontmoetingsdag ging dan ook over ‘focus op leven’. Wat is het verschil (en de samenhang) tussen kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven? Tijdens de workshop ‘focus op leven’ kwamen er vele voorbeelden over tafel die betrekking hebben op zeggenschap, (gebrek aan) kwaliteit van leven en het (écht) luisteren naar ouderen (zie ook het voorbeeld in het kader rechts). En over de sociale rollen die ouderen nog kunnen vervullen, ook al hebben ze een hoge(re) leeftijd. Dat is zeker relevant nu het kabinet heeft uitgesproken toe te willen naar een participatiesamenleving: wie het zelf kan doet het zelf, wie nog wat bij kan dragen, draagt wat bij. En omdat zorg niet meer automatisch vanuit de overheid geregeld wordt, zullen er meer initiatieven moeten komen vanuit ouderen, hun omgeving en de buurt. Vele rollen die ouderen daarin kunnen vervullen kwamen ter sprake: van mentor tot expert, voorleeshulp tot vrijwilliger bij de sportclub en ondernemer. Er zijn genoeg mogelijkheden voor ouderen om betekenis te kunnen geven aan hun leven. In Rotterdam weten ze dat al. Op een voormalig cruiseschip worden nu rondleidingen gehouden. Daarvoor zijn gepensioneerde oud-werknemers gevraagd. Ze vonden het prachtig en stonden in de rij om gids te worden.
Ieder mens heeft waarden. Er zijn universele waarden, zoals het hebben van een partner of vrijheid om te doen wat jij graag doet, maar iedereen vult deze waarden wel op zijn of haar eigen manier in. Er is een aantal zaken die we als mens nodig hebben en die willen we graag gewaarborgd hebben. Ook als je ouder wordt. Tijdens de workshop kregen de deelnemers zelf de vraag voorgelegd ‘wat wil je dat iemand over jou zegt als je dat zelf niet meer kunt, als je in een verzorgingshuis wordt opgenomen’. Een vraag die veel discussie opriep. “Eigenlijk zou ik nu in steekwoorden al moeten opschrijven wat ik wil, voor als ik het straks niet meer kan. Zoals dat ik hou van de buitenlucht en het volgen van het nieuws.” Iemand anders kende een voorbeeld over een vrouw van 95 jaar oud die graag naar Canada wilde om familie te bezoeken. Haar dochters reageerde verbaasd en vond het niet verstandig. Haar zoon echter zei: waarom niet, als zij dat graag wil? Ze besloot om te gaan, leefde helemaal op en keek ook echt uit naar haar reis.
Handreiking
In de loop van december 2013 komen LOC en Perspectief met een handreiking over dialooggesprekken en over hoe die in te zetten in de zorginstelling. Wilt u op de hoogte worden gehouden: laat dan uw e-mailadres achter via het gele kader, rechts boven op deze pagina. Of hou de websites van Ouderen aan Zet en LOC in de gaten: www.ouderenaanzet.org en www.loc.nl/ouderenaanzet.
Val met grote gevolgen
Tijdens de workshop Focus van Leven kwamen er vele voorbeelden over tafel die betrekking hebben op zeggenschap, kwaliteit van leven en het (écht) luisteren naar ouderen. Een schrijnend maar mooi voorbeeld. Een oudere vrouw woont thuis met haar man als zij door een val haar korte termijn geheugen kwijtraakt. Ze wordt opgenomen in het ziekenhuis en begint daar, verwart als ze is, te dwalen. Het ziekenhuis kent de voorgeschiedenis van de vrouw niet en maakt zich zorgen over haar verwarring. Binnen een week is een plek geregeld in een verzorgingshuis. De familie heeft twijfels over of dit wel echt nodig is, maar men geeft het een kans. Eenmaal in het verzorgingshuis gaat ze opnieuw dwalen, nu´s nachts, omdat ze het toilet niet kan vinden in de voor haar vreemde omgeving. Als snel krijgt ze medicijnen die zorgen dat ze rustiger wordt. Maar ook overdag ontstaan er problemen. Ze voelt zich niet op haar plek tussen de mensen waarvan sommige de hele dag om de zuster roepen. Om deze mensen toch te helpen gaat ze voor hen op zoek. Weer dwalen. En zo heeft ze binnen vier dagen ook overdag medicijnen. De familie vindt dit toch echt te gek en besluit om haar uit het verzorgingshuis weg te halen en haar te herenigen met haar man. Met succes: inmiddels woont ze al weer meer dan een jaar thuis, doet ze vrijwilligerswerk bij een zorgboederij en past ze regelmatig – met haar man – op de kleinkinderen. Dit voorbeeld geeft goed aan hoe de context van iemands leven bepalend is van hoe iemand zich voelt en gedraagd. Dezelfde vrouw die aan de medicijnen moest in het verzorgingshuis, kon thuis prima functioneren en – op haar manier – bijdragen aan de maatschappij.
Oorspronkelijke publicatie: LOC.nl, 16 oktober 2013
Comments