Zorg waarbij (het leven van) de mens centraal staat. LOC (in haar visie ‘waarde-volle zorg’) en Perspectief (al sinds de oprichting 12,5 jaar geleden) zetten zich hier in Nederland voor in. In Australië is men wellicht al verder met projecten als ‘The People at Centre Stage’ en met name ‘Better Practice Project’. Hierin wordt gezocht naar een innovatief model waarin ouderen meer keuzes en controle krijgen over de zorg die zij ontvangen, met behoud van autonomie en eigenheid. Ofwel het ‘hervormen van de ouderenzorg’.
Australiërs Ronda Held en Joyleen Thomas, schrijfsters van het handboek ‘Imagining a better life for older people’ waren in april in Nederland om hun visie op de ouderenzorg te delen met ondersteuners, vertegenwoordigers van instellingen en ouderen zelf. Ze zetten zich al vele jaren in voor een zinvol en waardevol leven voor iedereen, los van wie je bent en wat je (nog) kan. Ronda: “Zouden we gesprekken met ouderen niet vaker kunnen laten gaan over wat leven voor hen waardevol maakt? Zou dat niet veel mooier zijn dan telkens over problemen te praten?”
“We verwijderen de ouderen nu van de samenleving. Eén van de vragen is: hoe kun je ze daar juist bij betrekken?,” aldus Ronda. In het handboek wordt uitgelegd hoe met name ouderen die thuis verzorging ontvangen, de zorg kunnen krijgen die aansluit bij waar zij behoefte aan hebben zodat zij een zinvol en waardevol leven kunnen leiden. Want ook al doen zorgmedewerkers dag in dag uit hun best, soms kunnen bijvoorbeeld papierwerk, regels en organisatiesystemen tijdelijk de focus afhalen van wat de ontvanger van zorg echt nodig heeft. Ronda vertelt over een man die een ouderenvoorziening runt. “Hij vond dat hij dat geweldig deed. Toen ik hem er naar vroeg, zei hij echter dat hij er zelf nooit zou willen wonen.”
Goed leven
Joyleen Thomas heeft 27 jaar gewerkt in de ouderen verzorging voor ACH Group. Bij ACH is in gesprekken met ouderen de afgelopen jaren onderzocht wat ‘goed leven’ voor hen betekent. Wat vooral belangrijk bleek: mensen willen dat hun eigenheid wordt erkend en gewaardeerd, dat ze hun eigen beslissingen kunnen nemen, kunnen uitkijken naar de dag van morgen, relaties aan kunnen gaan met anderen, ze willen hun passies kunnen uitoefenen en ze willen zo gezond zijn als mogelijk. Joyleen noemt Len als hét voorbeeld van hoe dat kan. Ze leerde hem kennen in de week dat zijn vrouw doodging. Hij bleek bovendien Parkinson te hebben. “Maar verder wisten we eigenlijk niet veel van hem. We kwamen er achter dat hij heel erg actief was geweest bij de footballclub. Dat was op de achtergrond geraakt toen hij een gezin kreeg. Nu hij er alleen voor stond, besloot hij weer actief te worden voor de club. Vanuit zijn kennis en rijke ervaring was hij een aanwinst voor de club en leefde hijzelf weer helemaal op. Het ging ineens niet meer over welke zorg hij als Parkinsonpatiënt nodig had, maar hoe hij invulling kon geven aan zijn leven”
Controle en autonomie
Maar, aldus Ronda Held, in de praktijk raken ouderen gemakkelijk de controle kwijt over zowel kleine als grote beslissingen in hun leven. Ronda stelde zichzelf de vraag hoe instellingen kunnen helpen dit te voorkomen. ‘Right relationship’ ofwel ‘goede relaties’ zijn hierbij een noodzaak, zo stelt ze. Zorgverleners bejegenen oudere zorgvragers met gepast wederzijds respect en integriteit. De zorgvrager bepaalt zélf hoe hij of zij wordt geholpen. Hetzelfde geldt overigens ook voor relaties die de zorgvrager heeft met anderen, zoals familie en de gemeenschap. Het uitgangspunt moet zijn ‘hoe staat deze persoon in het leven’ en niet het standaardpakket aan hulpmaatregelen dat beschikbaar is. Er moet onderzocht worden wat belangrijk is voor de zorgvrager, zodat de hulp bijdraagt aan het leven dat hij of zij wil leiden en niet dat het leven van de oudere wordt georganiseerd rond de hulp.
Cliëntgerichte zorg
Mensen zelf de regie geven over de invulling van hun zorg. Dat is de basis van ‘consumentgerichte zorg’ zoals Ronda Held die beschrijft. Zoals het initiatief ‘The People at Centre Stage’ (de mensen centraal) waarin gezocht wordt naar een model waarbij zorgvragers en familie meer keuzes krijgen en de regie hebben over de zorg die zij ontvangen, met behoud van autonomie en eigenheid. Voorkeuren van ouderen worden besproken met zorgverleners, die ze proberen te integreren in de dagelijkse zorg. Andere invullingen zijn zelfgestuurde zorg of individuele budgetten, zoals de persoonsgebonden budgetten zoals we die in Nederland kennen. En waar ‘consumentgerichte zorg’ eerder vooral werd gebruikt bij ondersteuning van mensen met een handicap, wordt het tegenwoordig ook over de hele wereld gebruikt bij de zorg voor ouderen. In Australië bijvoorbeeld, is geld vrijgemaakt om dit soort ‘consumentgerichte’ initiatieven te ondersteunen. “Ouderen willen samenwerken met medewerkers, ze willen hun eigen doelen najagen in plaats van zich aan te passen aan bestaande structuren en zorgpakketten. In Australië bestaat een project waarbij ouderen kunnen kiezen hoe ze hun zorggeld besteden in plaats van dat dat voor hen wordt bepaald. Voor sommigen is één per week fysio bijvoorbeeld niet genoeg, voor de ander wel. Dat kan de patiënt dan zelf bepalen.”
Luisteren
Ronda vindt dat er in de toekomst echt anders gekeken moet worden naar ouderenzorg: “Iedereen heeft andere verwachtingen natuurlijk. Maar ik denk niet dat de volgende generaties genoegen zullen nemen met de zorg zoals die er nu is.” Over hoe dat anders zou kunnen heeft Ronda ideeën genoeg. “We moeten ons denken veranderen. Niet meer dingen doen omdat we het altijd zo gedaan hebben, maar zorgen dat mensen een open mind krijgen, open staan voor andere dingen. Door bijvoorbeeld te luisteren naar de oudere. Al gaat dat niet van de een op de andere dag.”
Oorspronkelijke publicatie: www.loc.nl, 6 september 2012
Comentários